Vaccins produceren is geen pannenkoeken bakken

De afgelopen maanden lukte wat niemand voor mogelijk hield: het ontwikkelen, registreren en inzetten van niet één, maar meerdere vaccins tegen het coronavirus. Een prestatie van de wereldwijde biotech sector waar we bij HollandBIO U tegen zeggen. Zaak is nu om de vaccinproductie zo snel mogelijk op te schalen, zodat iedereen, waar dan ook ter wereld, binnen zo kort mogelijke tijd gevaccineerd kan worden. En ook dat is een uitdaging van jewelste, waarvoor steeds meer vaccinontwikkelaars en -producenten middels samenwerkingsverbanden de handen ineen slaan. Hoewel het initiatiefwetsvoorstel over dwanglicenties van Tweede Kamerleden Ellemeet en Ploumen anders doet vermoeden, is een vaccin produceren vele malen complexer dan een het bakken van een pannenkoek – en zelfs bij het bakken van pannenkoeken, mislukt de eerste steevast. Het produceren van een vaccin is het bereiden van een sterrendiner: noch de toegang tot de ingrediënten, noch de toegang tot het recept geeft garantie op een restaurantwaardig resultaat. Laat staan dat je in afwezigheid van keukencapaciteit binnen afzienbare tijd de hele wereld op een hoogstaande culinaire beleving kan trakteren.

De wereld verlossen van een pandemisch virus door het zo snel mogelijk ontwikkelen en produceren van veilige en effectieve vaccins, is bij uitstek een internationale aangelegenheid. Bedrijven onderzoeken en ontwikkelen hun vaccin in een R&D-centrum, al dan niet in samenwerking met universiteiten. Dat is een heel andere tak van sport dan de fase waarin een aantal fabrikanten nu (gelukkig!) verkeren: grootschalige productie. Bedrijven zetten alles op alles om ook deze klus zo snel en goed mogelijk te klaren. Waar de productie plaatsvindt, of ze dit zelf doen, uitbesteden, of beiden, is van ondergeschikt belang. De diverse samenwerkingen die farmaceuten aangaan laten dit zien: zo gaan Sanofi en Novartis helpen bij de productie van het vaccin van Pfizer/BioNTech, terwijl GSK en Bayer dat van plan zijn voor het CureVac-vaccin. Contract Manufacturing Organizations overal ter wereld draaien overuren. In De Telegraaf van 6 februari gaat HollandBIO’s Annemiek Verkamman verder in op de vraag waarom niet alle stappen in het proces in Nederland, of zelfs Europa, plaatsvinden.

Het in korte tijd opschalen van de productie naar ettelijke miljarden vaccins is geen sinecure en gaat dan ook zo nu en dan gepaard met tegenslag. De hele wereld kijkt mee, en iedereen wil liever vandaag dan morgen een prik in zijn arm. Geen wonder dat de productie nauwgezet gevolgd wordt en gepaard gaat met de nodige verhitte discussies en debatten. Verschillende Europarlementariërs, Tweede Kamerleden, beleidsmakers en media voeren de druk op om vaccinontwikkelaars aan te sporen maximaal te produceren en te leveren, en werkelijk alle beschikbare productiecapaciteit te benutten. En terecht ook.

Een suggestie waar onder andere Tweede Kamerleden Ellemeet (GroenLinks) en Ploumen (PvdA) mee trachten te scoren, is door de afgifte van dwanglicenties te vergemakkelijken, in combinatie met het doorstrepen van data-exclusiviteit. Dreigen met, of het verlenen van dwanglicenties zet echter geen zoden aan de dijk. Octrooien zijn geen kant-en-klare gebruiksaanwijzing, noch geven zij, net als de ingrediënten en receptuur van een sterrendiner, garantie op een succesvol resultaat. Octrooien zijn geenszins de beperkende factor bij het opschalen van productie, zoals geschetst door Mark Jolink, octrooigemachtigde bij octrooibureau EP&C, in een recent item bij BNR. Het is eveneens de boodschap van het merendeel van de organisaties, waaronder HollandBIO, tijdens de consultatie over een initiatiefwet van eerder genoemde Tweede Kamerleden, die beoogt het afgeven van dwanglicenties te versoepelen in Nederland.

HollandBIO is ervan overtuigd dat niet eenzijdig ingrijpen, maar juist samenwerking de sleutel is tot succes. Door als overheden, vaccinontwikkelaars en andere partijen samen op te trekken zoals we nu al in toenemende mate zien, hebben we alle ingrediënten, receptuur, expertise én keukengerei in huis om wél het beoogde resultaat te boeken.